Hun voorouders spraken weinig over de ontberingen die ze als contractarbeiders moesten doorstaan en de ontworteling die deze migratie tot gevolg had. En dat werkt door, soms zelfs in de vierde of vijfde generatie. Zo bleek uit de verhalen van drie nazaten van contractarbeiders in Suriname met Chinese, Javaanse en Hindostaanse roots. Ze vertelden hun familieverhaal tijdens het Haags Verhaal op 13 november in Dienstencentrum Copernicus, aan de vooravond van de viering van 50 jaar onafhankelijkheid van Suriname.
Hariëtte Mingoen, Bernice Tjien A Fat en Harish Madho vertelden over hun familiegeschiedenis als nazaat van contractarbeiders. Contractarbeid werd in Suriname ingevoerd om de plantages te voorzien van voldoende arbeidskrachten, na de afschaffing van de slavernij in 1863.
Hariëtte Mingoen vertelde hoe de Javanen met mooie praatjes werden geronseld en meegenomen naar Suriname. Sommigen zelfs zonder dat ze afscheid konden nemen van hun familie. Zowel de reis naar Suriname als de leef- en werkomstandigheden waren slecht en het werk was onderbetaald. Hariëtte zet zich in om de geschiedenis en het cultureel erfgoed van de Javaans-Surinaamse gemeenschap levend te houden. Ze zorgde ervoor dat de graven van de eerste generatie Surinaamse-Javanen werden opgeknapt, waaronder enkele contractarbeiders. Ze zorgde ook dat er voor hen een monument kwam. Door haar inspanning kwam er voor Javaans-Surinaamse ouderen een woongemeenschap in Den Haag. Hariëtte vindt het belangrijk om de verhalen van haar gemeenschap door te geven aan de jongere generatie.
Het vertellen van verhalen is belangrijk, zo bleek maar weer tijdens de bijeenkomst. Harish vatte het mooi samen: ‘Je kunt niet helen als je niet weet waar je vandaan komt.’
Bernice Tjien A Fat vertelde het verhaal van de Chinees-Surinaamse gemeenschap. De eerste Chinezen werden vanuit Java naar Suriname verscheept. Later kwamen ze uit China, vaak op de vlucht voor de omstandigheden in het moederland. Op de plantages werden ze behandeld als slaaf. Later gingen ze de handel in en zetten bloeiende zaken op, zo ook haar voorouders. Als nazaat van de Hakka-gemeenschap spreekt ze de taal niet en is ze niet met culturele tradities opgegroeid. Toch voelt ze zich tot in haar diepste vezels dat ze een bijzondere geschiedenis met zich meedraagt; ze onderzoekt de verhalen die erachter zitten. Veel details over het dagelijkse leven van de groep Surinaams-Chinese contractarbeiders, zijn er echter niet. ‘Over sommige dingen kunnen we alleen nog fantaseren’, vertelde ze.
Harish Madho sloot de avond af met een diep persoonlijke en spiritueel verhaal. Zijn voorouders kwamen vanuit India naar Suriname en keerden, ondanks hun wens, nooit terug. De onmogelijkheid van terugkeer, zowel praktisch als emotioneel, veroorzaakte machteloosheid, verdriet en een trauma die van generatie op generatie is doorgegeven. Harish vertelde hoe hij zelf, na een spirituele ervaring, besloot zijn roots te onderzoeken. Hij voelde een pijn die hij niet kon verklaren. Zijn eerste reis naar India werd een keerpunt: de geur en energie van het land voelden als thuiskomen, ook al was hij er voor het eerst. Zijn verhaal benadrukte de complexiteit van migratie, en hoe dit doorwerkt in een familie.
Het vertellen van verhalen is belangrijk, zo bleek maar weer tijdens de bijeenkomst. Harish vatte het mooi samen: ‘Je kunt niet helen als je niet weet waar je vandaan komt.’
Het tekenverslag werd gemaakt door Nienke Faber. Fotografie door Pien Meeder.
